HƯỚNG DẪN THỦ TỤC KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG HÀNG NHẬP KHẨU: QUY ĐỊNH PHÁP LÝ VÀ LƯU Ý "SỐNG CÒN" CHO DOANH NGHIỆP
Một trong những rủi ro lớn nhất khiến hàng hóa bị "giam" tại cảng, phát sinh phí lưu kho bãi (DEM/DET) hàng trăm triệu đồng chính là vướng mắc về thủ tục Kiểm tra chất lượng nhà nước. Nhiều doanh nghiệp chủ quan cho rằng chỉ cần nộp thuế là thông quan, mà quên mất "hàng rào kỹ thuật" về tiêu chuẩn chất lượng. Bài viết này sẽ hệ thống hóa lại quy định pháp lý và hướng dẫn quy trình thực hiện chuẩn xác nhất để lô hàng của bạn về kho an toàn.
1. HÀNG HÓA NÀO THUỘC DIỆN "BẮT BUỘC" KIỂM TRA?
Để xác định hàng của mình có phải kiểm tra hay không, doanh nghiệp không được đoán mò mà phải căn cứ vào khái niệm "Hàng hóa nhóm 2" quy định tại Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa số 05/2007/QH12.
Đây là nhóm hàng hóa có tiềm ẩn nguy cơ gây mất an toàn cho người dùng, động vật, thực vật và môi trường. Cụ thể, doanh nghiệp cần đối chiếu sản phẩm dự định nhập khẩu với danh mục quản lý của các Bộ chuyên ngành sau:
-
Bộ Khoa học và Công nghệ (Theo QĐ 3810/QĐ-BKHCN): Nhóm hàng gia dụng (bàn là, máy sấy, lò nướng...), dây cáp điện, đồ chơi trẻ em, mũ bảo hiểm, xăng dầu...
-
Bộ Giao thông Vận tải (Theo Thông tư 41/2018/TT-BGTVT): Xe nâng, xe cẩu, phụ tùng ô tô, kính an toàn, lốp xe, xe đạp điện...
-
Bộ Y tế (Theo Nghị định 15/2018/NĐ-CP): Thực phẩm chức năng, phụ gia thực phẩm, bao bì/dụng cụ chứa đựng thực phẩm.
-
Bộ Thông tin và Truyền thông: Các thiết bị thu phát sóng, điện thoại, máy tính, pin lithium.
-
Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội: Thang máy, thang cuốn, đồ bảo hộ lao động, thiết bị nâng hạ...
Mẹo nhận diện: Nếu sản phẩm của bạn có sử dụng điện, liên quan đến trẻ em, hoặc tiếp xúc trực tiếp với cơ thể người/thực phẩm, khả năng phải kiểm tra chất lượng là rất cao.
2. CĂN CỨ PHÁP LÝ QUAN TRỌNG CẦN NẮM RÕ
Khi làm việc với cơ quan Hải quan và các trung tâm kiểm định, doanh nghiệp cần nắm vững các văn bản sau để bảo vệ quyền lợi của mình:
-
Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa 2007: Văn bản gốc quy định nghĩa vụ kiểm tra chất lượng (Điều 34).
-
Nghị định 132/2008/NĐ-CP & Nghị định 74/2018/NĐ-CP: Quy định chi tiết thi hành Luật, đặc biệt là quy trình đăng ký kiểm tra nhà nước.
-
Nghị định 13/2022/NĐ-CP (Mới nhất): Sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 132 và 74, hướng tới việc đơn giản hóa thủ tục hành chính và áp dụng mạnh mẽ cơ chế "hậu kiểm" hoặc thừa nhận kết quả lẫn nhau.
3. QUY TRÌNH 4 BƯỚC THÔNG QUAN HÀNG PHẢI KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG
Để tránh bị động, doanh nghiệp nên thực hiện theo lộ trình chuẩn hóa dưới đây:
Bước 1: Xác định Mã HS (HS Code) & Đăng ký hồ sơ Trước khi hàng về, hãy tra cứu chính xác mã HS. Sau đó, đăng ký kiểm tra chất lượng trên Cổng thông tin một cửa quốc gia (Vnsw.gov.vn) hoặc tại Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng sở tại.
-
Hồ sơ gồm: Hợp đồng (Sale Contract), Hóa đơn (Invoice), Danh mục hàng hóa (Packing List), Vận đơn (Bill of Lading), và các tài liệu kỹ thuật (Catalogue, CO, CQ...).
Bước 2: Mở tờ khai & Xin mang hàng về bảo quản Khi khai báo hải quan, hệ thống sẽ yêu cầu số đăng ký kiểm tra chuyên ngành.
-
Lưu ý: Tại bước này, doanh nghiệp nên làm công văn xin mang hàng về kho riêng để bảo quản (theo Điều 32 Luật Hải quan 2014) nhằm giảm chi phí lưu kho tại cảng. Tuy nhiên, hàng hóa lúc này chưa được phép bán hay sử dụng.
Bước 3: Đánh giá sự phù hợp (Lấy mẫu kiểm nghiệm) Doanh nghiệp liên hệ với Tổ chức chứng nhận được chỉ định (như Quatest 1, 2, 3, Vinacontrol...) để xuống kho lấy mẫu. Mẫu sẽ được thử nghiệm tại phòng Lab để đối chiếu với các Quy chuẩn Việt Nam (QCVN).
-
Kết quả: Nếu đạt, tổ chức sẽ cấp Giấy chứng nhận hợp quy (Certificate of Conformity).
Bước 4: Nộp kết quả & Thông quan Doanh nghiệp nộp Giấy chứng nhận hợp quy/Thông báo kết quả kiểm tra cho cơ quan Hải quan để "cắt" tờ khai. Lúc này, hàng hóa mới chính thức được thông quan và được phép lưu thông trên thị trường.
4. LỜI KHUYÊN ĐỂ TRÁNH RỦI RO "TÁI XUẤT"
-
Yêu cầu mẫu trước (Pre-shipment sample): Trước khi nhập lô lớn, hãy yêu cầu nhà cung cấp gửi mẫu về Việt Nam để test thử tại các trung tâm kiểm định. Nếu đạt mới cho nhập số lượng lớn.
-
Kiểm tra tài liệu kỹ thuật: Đảm bảo nhà cung cấp có đủ CO, CQ và bản vẽ kỹ thuật. Nhiều trường hợp hàng về đến nơi nhưng thông số trên sản phẩm thực tế lệch với hồ sơ đăng ký dẫn đến bị phạt.
-
Tem nhãn phụ: Hàng hóa nhập khẩu bắt buộc phải có nhãn gốc và nhãn phụ tiếng Việt theo Nghị định 43/2017/NĐ-CP. Thiếu nhãn mác cũng là một lỗi phạt rất nặng trong quá trình kiểm tra.
Kết luận: Kiểm tra chất lượng hàng nhập khẩu không còn là thủ tục "trên giấy" mà được kiểm soát rất gắt gao. Việc hiểu đúng Luật và chuẩn bị kỹ lưỡng từ khâu tìm nguồn hàng sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí logistics và nâng cao uy tín sản phẩm trên thị trường Việt Nam.




